Daga SANI AHMAD GIWA a Abuja
Shugaban Nijeriya Bola Ahmed Tinubu ya buƙaci shugabannin ƙasashen nahiyar Afirka su daina yin riƙo da tsohuwar ɗabi’arsu ta dogaro da manufofi da kuma tsare-tsare na ƙasashen Yamma, yana mai cewa, nahiyar na matuƙar buƙatar shugabannin da ke amfani da manufofi da tsare-tsaren da suka dace da su, ba wai kawai amfani da taken ba.
Ya koka da abin da ya bayyana a matsayin “masifun zamaninmu”, waɗanda ba wai kawai shugabannin Afirka su ke tsare kansu ga tsarin ƙasashen waje ba, har ma sun ƙi ‘yantar da kansu daga tunanin ‘yan kasuwa da gudanar da mulki ta hanyar amfani da hashtag.
Shugaba Tinubu ya yi magana ne a ranar Alhamis a Abuja yayin taron tunawa da Dr. Kayode Fayemi da ƙaddamar da Cibiyar Kula da Siyasa da Ci gaban Shugabanci na Amandla, mai taken “Sabunta manufar Pan-Africa don Sauya Lokuta: Siyasa da ƙalubale da dama”.
Shugaban, wanda mataimakinsa, Kashim Shettima, ya wakilce shi a wajen taron, ya ce, “Kowane irin bambance-bambancen da ke tsakaninmu a nahiyar Afirka, abu ɗaya da ba za a iya kawar da shi ba saboda faɗan da ke tsakaninmu shi ne, muna cikin sabon zamani, kuma ba za mu iya yaƙar matsalar ci gabanmu da mashi ko kibau ba, yayin da sauran ƙasashen duniya ke yaƙi iri ɗaya da makamai masu linzami.
“Yayin da muke nazarin fafatawa a siyasance, wasu kuma suna tantance bayanai. Yayin da muke shari’ar tarihi, wasu kuma injiniyoyi na gaba. Ci gaba yana ƙara haɓaka, duk da haka da yawa daga cikin shugabanninmu suna manne da tsofaffin karusai. Waɗannan su ne tunanin abokan cinikinmu da jihohinmu, dogaronmu ga tsarin ƙasashen waje, da tsarin mulkinmu ta hanyar yin amfani da hashtag. Wannan shi ne bala’i na zamaninmu.
“Kafa Cibiyar Amandla ta fito ne a matsayin maganin wannan gurguwar cuta. Muna nan ba kawai don samar da ƙarin ra’ayoyi ba sai don ƙirƙirar masu zartarwa. Muna buƙatar shugabannin da ke amfani da manufofi a matsayin ma’auni, ba kawai taken ba.
Shugaba Tinubu ya yi nuni da cewa, zai zama fatan alheri a yi fatan sake farfado da Afirka a matsayin kyauta, yana mai cewa dole ne a gina ta.
Ya yi nadamar cewa, da daɗewa, shugabanni a nahiyar Afirka sun fitar da tunaninsu, tare da dogaro da cibiyoyi da aƙidu da ke ɗaukar ƙasashe a nahiyar, kamar yadda ya ce, “a matsayin mabuƙata, ba masu ƙirƙira ba,” kamar yadda ya dage cewa dole ne a bai wa matasa damar yin ƙirƙire-ƙirkƙre a cibiyoyin fasaha a faɗin nahiyar.
“Amma duniyar bayan ra’ayi ta narkar da uzuri. Tare da tsarin dimokuraɗiyya na ilimi, dole ne mu ƙarfafa matasanmu don yin sababbin abubuwa a cibiyoyin fasaha a faɗin nahiyar, daga Alkahira, ta Nairobi, zuwa Legas, gina unicorns ba tare da izinin kowane mai tsaron gida ba. Abin da suke da shi ba ra’ayi ba ne amma yanayin muhalli – tsari da manufofi, kuɗaɗe, da kuma siyasa ba za su haɗu ba.
Shugaba Tinubu ya buƙaci Amandla da ya sayar da Afirka ga duniya a matsayin nahiya mai neman haɗin kai, yana mai cewa “dole ne cibiyar ta zama cibiyar bayar da umarni ga nahiyar, ta mai da masu tunani a matsayin masu aikatawa, manufofi zuwa ci gaba, da manufofin ƙasashen Afirka zuwa haƙiƙanin rayuwa.”
Ya ci gaba da cewa: “Shawarata ta gaskiya ga matasan Afirka ita ce ku ne ƙarni na farko da kayan aiki don tsallake gadon mulkin mallaka. Ga waɗanda mu ke da gata na jagorantar ku cikin wannan lokacin mai ban sha’awa, ba za mu taɓa mantawa da cewa tsarin da muka kafa ba zai iya dore da gadon mu.
“Afrika na neman haɗin kai, ba wai don neman taimako ba. Wannan shine hangen nesa da Andla zai isar wa duniya. Ba mu zama filin gwaji ba amma muna daidai da samar da mafita.”
Tun da farko a jawabin da ya gabatar, tsohon shugaban ƙasar Afirka ta Kudu, Thabo Mbeki, ya ce ba a cimma burin ci gaban da ake da su a faɗin Afirka ba, saboda abubuwa da dama da suka haɗa da rashin isassun albarkatu da kuma rashin jagoranci.
Ya yi nuni da cewa, hanyar da za a bi wajen kafa tsarin dunƙulewar ƙasa da ƙasa, shi ne shugabannin ƙasashen Afirka su shirya yadda ya kamata don daidaita nahiyar yadda ya kamata, domin ta taka rawar gani wajen tantance ajandar duniya.