Daga MAHDI MUSA MUHAMMAD
Kimanin Naira Tiriliyan 3.87 ne aka ware a faɗin jihohin Nijeriya 13 a cikin kasafin kuɗi na shekarar 2025.
Gwamnonin waɗannan jihohin dai sun gabatar da kasafin kuɗin da suka fi ba da fifikon kuɗaɗen gudanarwa da suka haɗa da biyan albashi a kan kari, tare da ware maƙudan kuɗaɗe domin gudanar da manyan ayyuka da nufin bunƙasa ababen more rayuwa.
Kasafin kuzin da aka gabatar a faɗin jihohi 13 na shekarar 2025 ya kai tiriliyan N9.07. A cikin wannan jimillar kasafin kuɗin, an ware tiriliyan N3.87 ne domin kashe kuɗi na yau da kullum, wanda ya ƙunshi kuɗaɗen da ake kashewa wajen tafiyar da gwamnati da samar da muhimman ayyuka.
Ragowar tiriyan N5.845tn an karkatar da shi ne wajen kashe maƙudan kudade, wanda ke nuni da yadda jihohin suka mayar da hankali kan ayyuka na dogon lokaci.
Alƙaluman da aka bayar a cikin wannan rahoto sun fito ne daga cikakkun bayanai na kasafin kuɗin da gwamnonin jihohin suka mika wa majalisun dokokin jihohinsu. An buga rahotannin a shafin yanar gizon kowace jiha.
Kuɗaɗen da ake kashewa na yau da kullun na nufin kuɗaɗeɗen yau da kullum da ci gaba da gwamnati ko ƙungiya ke bayarwa a cikin ayyukanta na yau da kullun.
A ɗaya ɓangaren kuma, kashe kuɗi na nufin kuɗadlɗen da gwamnati ko ƙungiya ke amfani da su wajen saye ko gina kadarori na dogon lokaci da za su taimaka wajen bunkasa da ci gaba a nan gaba.
A jihar Legas, Gwamna Babajide Sanwo-Olu ya gabatar da kasafin tiriliyan N3.005, tare da ware tiriliyan N1.24 domin kashe kuɗaɗe na yau da kullum, wanda ke wakiltar wani kaso na jimillar kasafin kuɗin. Har ila yau, jihar ta ware naira tiriliyan 1.76 domin ciyar da jari, inda ta nuna yadda ta mayar da hankali wajen bunkasa ababen more rayuwa.
Gwamnan jihar Bauchi, Bala Mohammed, ya gabatar da kasafin biliyan N465.09, tare da ware naira biliyan 182.74 domin kashe kuɗaɗe na yau da kullum, wanda ya kai kashi 39.3 na jimillar kasafin kuɗin. Sauran Naira Biliyan 282.34 an ware su ne domin yin manyan ayyuka, wanda hakan ke nuna aniyar jihar na ci gaba.
A jihar Bayelsa, Gwamna Douye Diri ya gabatar da kasafin biliyan N689.4 da biliyan N263.38 da aka ware domin kashewa akai-akai, wanda ya kai kashi 38.2 na jimillar kasafin kuɗin. An ware wani kaso mafi girma, N404.76bn, domin kashe kuɗi.
Gwamnan jihar Osun, Ademola Adeleke, ya gabatar da kasafin N390.03bn, inda ya ware naira biliyan 245.8 (kashi 62.9) domin kashe kuɗaɗe akai-akai, tare da ware N144.23bn domin kashe kudade.
Kasafin kuɗin Jihar Oyo, wanda Gwamna Seyi Makinde ya gabatar, ya kai biliyan N678.09, inda aka ware biliyan N325.57 domin kashe kuɗi akai-akai. Wannan ya nuna kashi 49.41 na jimillar kasafin kuɗin. Jihar ta kuma bayar da shawarar N349.29bn domin kashe kuɗi.
Gwamnan jihar Anambra, Charles Soludo, ya gabatar da kasafin N606.9bn tare da N139.5bn da aka ware domin ciyarwa akai-akai, wanda ya nuna kashi 23 cikin 100 na jimillar kuɗaɗen. An sadaukar da kaso mafi girma na N467.5bn don kashe kuɗi, duk da cewa jihar na fuskantar giɓin N148.3bn.
A jihar Gombe, Gwamna Muhammadu Yahaya ya gabatar da kasafin N320.11bn, inda ya ware N111.09bn domin kashe kuɗaɗe akai-akai da kuma N209.02bn na kashe kuɗaɗe.
Gwamnan jihar Ekiti, Biodun Oyebanji, ya gabatar da kasafin N375.7bn, da N192.3bn (kashi 51) da aka ware domin kashe kudade akai-akai da kuma N183.4bn (kashi 49) na kashe kudi.
Bugu da ƙari, gwamnan jihar Kuros Riba, Bassey Otu, ya gabatar da kasafin N498bn, tare da ware naira biliyan 170 domin ciyarwa akai-akai, wanda ya kai kashi 34 cikin dari na jimillar kuɗaɗen. Mafi yawan kasafin, N328bn, an mayar da hankali ne kan kashe kuɗi, da nufin tallafawa ci gaban ababen more rayuwa.
A Akwa Ibom, majalisar zartaswa ta jihar ta amince da kasafin N955bn, inda aka ware N300bn domin kashe kudade akai-akai da kuma N655bn na manyan ayyuka. An bayyana hakan ne a cikin wata sanarwa da kwamishinan yaɗa labarai na jihar, Ini Ememobong ya fitar bayan taron majalisar wanda gwamna Umo Eno ya jagoranta a ranar Laraba.
Gwamnan jihar Delta, Sheriff Oboreɓwori, ya gabatar da kasafin N936bn, inda ya ware N348bn domin kashe kudade akai-akai da kuma N587bn na kashe kudade.
Gwamna Caleb Mutfwang na jihar Filato ya gabatar da kiyasin kasafin kudi na kimanin N471.1bn ga majalisar dokokin jihar na kasafin shekarar 2025 a ranar Litinin. A jihar Filato, gwamna Mutfwang ya gabatar da kasafin N471.1bn, inda aka ware naira biliyan 201.5 domin kashe kudade akai-akai, wanda ya kai kashi 43.46 na jimillar kasafin kuɗin. Kiyasin babban kasafin kuɗin ya kai N258.8bn, wanda ke wakiltar kashi 56.54 na jimillar kasafin kudin.
Gwamna Dikko Radda na jihar Katsina a ranar Litinin ya gabatar da ƙudurin kasafin kudin jihar na shekarar 2025 ga majalisar dokokin jihar. Adadin kudaden da Katsina ke kashewa a kai a kai ya kai biliyan N157.97, wanda ke wakiltar kashi 23.15 na jimillar kasafin kuɗin, yayin da babban jarin ya kasance N524.27bn, wanda ke wakiltar kashi 76.85 na kasafin.