*PDP da APC na son DSS ta kama sunaye
*Cikin LP ya ɗuri ruwa
Daga SANI AHMAD GIWA a Abuja
Manyan tawagar ƙungiyoyin yaƙin neman zaɓen Shugaban Ƙasa na jam’iyyun APC da PDP sun ƙalubalanci hukumar tsaro ta farin kaya (DSS) da ta kamo kuma ta bayyana masu shirya gudanar da gwamnatin riƙon ƙwarya a Nijeriya.
Majalisar a wata tattaunawa daban-daban da jaridun Nijeriya a ranar Laraba, 29 ga Maris, 2023, a Abuja, ta ce yunƙurin gudanar da gwamnatin riƙon ƙwarya ya saɓa wa kundin tsarin mulkin ƙasar, inda ta ce, ya kamata a gano waɗanda suka shirya maƙarƙashiyar (sunansu) tare da kama su.
Sun yi magana ne akan wata sanarwa da hukumar tsaro ta fitar na cewa wasu mutane na ƙulla maƙarƙashiyar gudanar da gwamnatin riƙon ƙwarya.
A ranar Larabar da ta gabata ne dai hukumar tsaro ta farin kaya ta DSS ta yi tsokaci kan shirin da wasu ‘yan Nijeriya ke yi na daƙile bikin rantsar da zaɓaɓɓen shugaban ƙasa, Asiwaju Bola Tinubu a ranar 29 ga watan Mayu.
Hukumar ta DSS, a wata sanarwa da kakakinta, Dr Peter Afunanya, ya fitar a Abuja, ta yi zargin cewa waɗanda ke da hannu a wannan makircin sun shirya yin zagon ƙasa ga mulkin farar hula da kuma kafa gwamnatin wucin gadi a ƙasar.
A ranar 1 ga watan Maris ne Hukumar Zaɓe Mai Zaman Kanta ta Ƙasa INEC, ta ayyana Tinubu a matsayin wanda ya lashe zaɓen Shugaban Ƙasa da aka gudanar a ranar 25 ga watan Fabrairu.
Ɗan takarar Shugaban Ƙasa na jam’iyyar APC ya samu ƙuri’u 8,794,726 inda ya kayar da ɗan takarar PDP Atiku Abubakar wanda ya samu ƙuri’u 6,984,520 da kuma Peter Obi na jam’iyyar Labour ya samu ƙuri’u 6,101,533.
Kwana ɗaya bayan bayyana sakamakon zaɓen, Atiku da Obi a taron manema labarai daban-daban a ranar 2 ga watan Maris sun yi watsi da sakamakon zaɓen bisa hujjar cewa an tafka maguɗi a zaɓen.
Haka kuma, wani tsohon gwamnan Jihar Anambra Chukwuemeka Ezeife, ya bayyana cewa ba za a rantsar da Tinubu a matsayin shugaban ƙasa ba.
Yayin da ya ke magana a gidan talabijin na Channels a ranar 23 ga watan Maris, mataimakin ɗan takarar shugaban ƙasa na Kam’iyyar LP, Datti Baba-Ahmed, ya ce ba dole ba ne alƙalin alƙalan Nijeriya, Mai Shari’a Olukayode Ariwoola, ya rantsar da Tinubu a ranar 29 ga watan Mayu.
Wasu masu zanga-zangar ƙarƙashin Ƙungiyar Free Nigeria Movement a ranar Talatar makon jiya, sun buƙaci Shugaban Ƙasa, Muhammadu Buhari (mai ritaya) ya soke zaɓen shugaban ƙasa da aka yi a ranar 25 ga watan Fabrairu, ya kafa gwamnatin riƙon ƙwarya.
Sai dai ɗaruruwan masu zanga-zangar goyon bayan Tinubu, ƙarƙashin ƙungiyar ‘yan asalin ƙasar, sun mamaye titunan Abuja a ranar Litinin, suna masu gargaɗi kan sanya gwamnatin riƙon ƙwarya.
Sai dai a cikin sanarwar da ta fitar a ranar Larabar da ta gabata, hukumar ta DSS ta ce ta gano wasu jiga-jigan mutane da ke taka rawa wajen ganin an yi gwamnatin riƙon ƙwarya.
Ya ci gaba da cewa, “Hukumar ta ɗauki wannan makirci, kasancewar waɗannan buƙatu da suka dabaibaye su, ba wai kawai rugujewa ba ne, illa dai wata hanya mara kyau ta ajiye kundin tsarin mulki a gefe da kuma lalata mulkin farar hula tare da jefa ƙasar nan cikin wani rikici da za a iya kaucewa. Ba za a amince da haramcin ba kwata-kwata a tsarin dimokuraɗiyya da kuma ga ‘yan Nijeriya masu son zaman lafiya.’’
Hukumar tsaro ta yi zargin cewa shirin na faruwa ne bayan an gudanar da zaɓen cikin kwanciyar hankali a mafi yawan sassan ƙasar.
Ya ƙara da cewa, “Masu tsare-tsare, a cikin tarurrukan da suka yi, sun auna zaɓuka daban-daban, waɗanda suka haɗa da, da sauran su, don ɗaukar nauyin gudanar da zanga-zangar tashe-tashen hankula a manyan biranen ƙasar, domin bayar da umarnin ayyana dokar tavaci. Wani kuma shi ne samun umarnin kotu na rashin hankali don hana rantsar da sabbin majalisar zartarwa da majalisun dokoki a matakin tarayya da jihohi.
“Hukumar DSS tana goyon bayan shugaban ƙasa kuma babban kwamandan askarawan ƙasar kan ƙudirinsa na miƙa mulki ba tare da wani cikas ba, kuma za su yi aiki tuƙuru ta wannan hanyar. Haka kuma tana goyon bayan kwamitin miqa mulki na Shugaban Ƙasa da sauran hukumomi masu alaƙa a jihohin.
Hukumar ta DSS ta ƙara da cewa za ta haɗa kai da PTC da sauran hukumomin tabbatar da doka da oda don tabbatar da bikin rantsarwa a watan Mayu.
Don haka, Hukumar ta yi kakkausar gargaɗi ga masu shirin daƙile dimokuraɗiyya a ƙasar nan da su janye daga makircinsu.
“An umurci masu ruwa da tsaki, musamman hukumomin shari’a, kafafen yaɗa labarai da kuma jama’a, da su sanya ido tare da yin taka-tsan-tsan don guje wa amfani da su a matsayin kayan aikin da za a kawo zaman lafiya da kwanciyar hankalin al’umma.
“Yayin da ake ci gaba da sa ido, hukumar DSS ba za ta yi ƙasa a gwiwa ba wajen ɗaukar ƙwararan matakai na shari’a a kan waɗannan ɓata-gari don murqushe mugun nufinsu,” inji ta.
Da yake tsokaci game da shirin, Daraktan Sadarwa da Tsare-tsare na Jam’iyyar APC, Idris Mohammed, ya ce kamata ya yi Hukumar DSS ta kama waɗanda suka shirya maƙarƙashiyar.
Mohammed ya yi gargaɗin cewa Jam’iyyar APC PCC za ta zage damtse don ganin babu abin da zai hana a rantsar da Tinubu cikin kwanciyar hankali.
Ya ce, “Jam’iyyar APC da kwamitin PCC ta yi daidai da matsayin hukumar DSS, wanda muke ganin tana gudanar da aikinta. Idan wannan magana ta fito ne kai tsaye daga ita kanta DSS, hakan na nufin ba wai zargi ba ne. Ko ta yaya, mun yi imanin hukumomin tsaro su ma suna can don magance irin wannan yanayi. Shi ya sa suke can. Aikinsu shi ne daƙile duk wata barazana ga al’ummar Nijeriya. Ya kamata su mayar da martani game da shi kuma su yi bincika sosai don tantance waɗanda ke da alhakin wannan maƙarƙashiya.
“Muna ganin wani tsari wanda mun tabbatar cewa DSS ma na gani. In ba haka ba, ba za ku iya yin kira da a yi juyin mulki ba kuma ku yi kamar kuna yin imani da dimokuraɗiyya.”
APC ta goyi bayan DSS
Babban mai magana da yawun hukumar ta PCC, Festus Keyamo ne ya bayyana matsayinsa, inda ya ce sanarwar da hukumar ta DSS ta fitar ba ta da bambanci da wani tsokaci da ya yi a baya da ya yi kan yiwuwar tada zaune tsaye da kuma zagon qasa na wasu masu goyon bayan gwamnatin riqon ƙwarya a makon jiya.
Hukumar DSS ita ce babbar jami’in leƙen asiri ta ƙasa kuma tana da haƙƙi na yin aikinsu. Kamar yadda kuke gani, bayanin nasu ya tabbatar da yadda na alamta a baya game da tunzura jama’a da aikata laifin cin amanar ƙasa. Wannan dai don tabbatar da abin da Jam’iyyar APC PCC ta kawo wa jama’a a makon jiya.
“Saboda haka yana da kyau hukumar DSS ma ita ce ke tayar da husuma a kan ayyukan ɓata-gari da waɗannan mutane suke yi, ta yadda idan suka kama kowa, kada wani ya fara kururuwa ko an tsananta, ta hannun gwamnatin soja. Za su ga ainihin abin da suke tunanin suna yaƙi da shi a mulkin soja. Za a dakatar da kundin tsarin mulkin ƙasar. Muhimman haqqoqin ɗan Adam ba zai kasance ba. Waɗannan yaran da gaske ba su fahimci girman abin da suke ƙoƙarin yi ba,” inji shi.
PDP ta yi kira ga DSS su gaggauta amsa tambayoyi
Jam’iyyar, ta bakin Mataimakin Sakataren Yaɗa Labarai na Ƙasa, Ibrahim Abdullahi, ta bayyana damuwarta kan yadda har yanzu jami’an tsaro ba su kama irin waɗannan mutane da laifin cin amanar ƙasa ba bisa zagon ƙasan da suke yi na gudanar da tsarin mulkin gwamnatin riƙon ƙwarya.
Da yake magana da manema labarai, Abdullahi ya ce, “su gaggauta bin diddigin irin waɗannan mutane domin abu ne da ya dace a yi. Me suke jira har yanzu? Gwamnatin riƙon ƙwarya ta ƙasa baki ɗaya ce ga kundin tsarin mulkin mu kuma babu wata madogara ga kowa ko ta yaya girman girmansa ya yi la’akari da shi.
“An samu nasarar gudanar da zaɓukan ƙasa. Waɗanda ake cece-kuce akan su an gabatar da su a gaban kotuna. To me zai sa wani ya zo da wannan maganar a wannan lokacin? Hukumar ta DSS tana bin ‘yan Nijeriya haƙƙin ɗaukar mataki da kuma lokacin yin hakan a yanzu.
“Ya kamata a kama su da laifin cin amanar ƙasa saboda abin da ake yi kenan. Kame waɗanda abin ya shafa zai zama kataɓus ga waɗanda ke da mummunan tunani da kuma haɗari ga ƙasarmu.”
LP ta yi martani
Sai dai babban mai magana da yawun Jam’iyyar Kwamitin Yaƙin Neman Zaɓen Labour Party (PCC), Yunusa Tanko, ya ce ‘yan Nijeriya ba za su tsorata da barazanar da hukumar DSS ke yi ba.
Ya yi mamakin dalilin da ya sa hukumar tsaro ta ɗauki tsawon lokaci kafin ta fara ɗaukar matakan daƙile hargitsi a lokacin da ‘yan fashi da makami suka ƙwace ƙasar baki ɗaya a babban zaven da aka kammala.
“Idan a ka faɗi gaskiya, LP da ‘yan Nijeriya ba za su iya tsorata ba. Lokacin da ya kamata DSS ta yi taka tsantsan, ba ta yi ba. Ta kasa yin hakan kuma shi ne ya ba masu son kawo cikas ga tsarin dimokuraɗiyya dama.
“Bari in baku misali. A lokacin da ‘yan Jam’iyyar LP da magoya bayan jam’iyyar LP ake tsoratar da su a Legas ana hana su kaɗa ƙuri’a, ina maganar DSS? An raunata mambobinmu tare da kashe su a lokacin yaƙin neman zaɓe, kuma hukumar DSS ba ta bayar da wani gargaɗi ba. A lokacin da ake nuna wa mutane ƙabilanci a wani wuri, ina DSS? Lokacin da aka sace akwatunan zaɓe da kuma wa’adin mutanen, ba a ga inda suke ba.
Ya ƙalubalanci hukumar tsaro da ta kama mutanen da ke da hannu a wannan makircin idan har tana da hujjoji gamsassu.
Ya ce, “Shin bayan waɗannan munanan laifuka da aka yi wa jama’a ne hukumar DSS ke fitowa tana ruri kamar zaki? Ko dai an yi wa hukumar ta DSS sulhu ne ko kuma ba ta da sha’awar kare ƙasar.
“A gare mu, wannan sanarwa ta musamman daga hukumar tsaro ko zai sa kamar barazana ce ga ‘yancin jama’a. Amma idan har tana da hujjoji gamsassu dangane da masu shirin yi wa dimokraɗiyya zagon ƙasa, to kada su yi shakkar fitar da su cikin gaggawa. Amma ba don a tsoratar da jama’a ba a lokacin da suke ƙoƙarin ƙwato ‘yancinsu,” inji shi.