Kamfanonin jiragen sama na Nijeriya sun fitar da wata sanarwar cewa, daga ranar Litinin 9 ga Mayu, 2022, za su rufe ayyukansu, saboda tsadar man jiragen da ake sayarwa akan Naira 700 kan kowace lita.
Wata sanarwa da aka fitar tare da sanya hannun dukkan shugabannin jiragen a ƙarshen makon da ya gabata, ta shawarci jama’a masu tafiya da ke da niyyar tashi da su yi wasu shirye-shirye na daban, don guje wa maƙalewa a tashoshin jiragen saman ƙasar.
A cewar ma’aikatan, bayan lokaci, farashin man jiragen sama (JetA1) ya tashi daga Naira 190 kan kowace lita zuwa Naira 700 a halin yanzu. Babu wani jirgin sama a duniya da zai iya ɗaukar irin wannan girgizar kwatsam daga irin wannan tashi na ɗan gajeren lokaci.
Yayin da aka ce man fetur ɗin jiragen sama a duniya yana kashe kusan kashi 40 cikin 100 na kuɗin da kamfanin jirgin ke yi, ƙarin kuɗin da ake kashewa a yanzu ya rufe kuɗin da Nijeriya ke kashewa zuwa kusan kashi 95 cikin 100.
Dangane da haka, sun ce kamfanonin jiragen sama sun haɗa hannu da gwamnatin tarayya, majalisar dokokin kasa, NNPC, da kuma ’yan kasuwar mai da nufin rage farashin JetA1 wanda a halin yanzu ya sanya hauhawar kuɗin kujerar jirgi na tsawon awa ɗaya a Nijeriya akan kuɗi Naira 120,000. Ba za a iya sauke dukkan wannan nauyi kan fasinjoji waɗanda tuni ke fuskantar matsaloli da yawa ba.
A ra’ayin wannan jarida, ya kamata gwamnati ta yi duk mai yiwuwa wajen ganin an dakatar da rufe harkokin sufurin jiragen sama domin ko shakka babu hakan zai yi tasiri sosai ga ‘yan Nijeriya da matafiya a duniya ba tare da la’akari da tattalin arziki da kuma yadda ƙasar ke da shi ba.
Idan za a iya tunawa cewa, a baya-bayan nan, kamfanonin jiragen sun koka da tsadar man fetur da kuma illar da ya ke yi wajen safarar jiragen sama a ƙasar nan. A bayyane ya ke, a ra’ayinmu, hukumomi ba su yi komai ba don shawo kan waɗannan matsaloli, sai dai ma nuna halin ko-in-kula da ke barazanar haifar da rikici.
Haka zalika, kafafen yaɗa labarai a ƙasar su ma sun koka kan cewa za su iya rufe ayyuka saboda tsadar man dizal. Wannan, haƙiƙa, lokaci ne mai haɗari ga masu gudanar da kasuwanci a cikin ƙasar wanda a ra’ayinmu, ba shi da amfani a fili ga tattalin arzikin ƙasar.
A nasa ɓangaren, ministan sufurin jiragen sama, Hadi Sirika ya buƙaci ƙungiyoyin da ke kula da harkokin sufurin jiragen sama da su ba shi lokaci domin lalubo hanyoyin magance ƙalubalen.
Sai dai ya yi nuni da cewa, abin takaici shi ne batun samar da mai ba ya hannun ma’aikatar don haka abin da zai iya yi a halin da ake ciki shi ne ya haɗa hannu da hukumomi da cibiyoyi da kuma ɗaiɗaikun mutane don ba da taimako ga kamfanonin jiragen sama, wanda tuni tawagar da abin ya shafa ƙarƙashin jagorancinsa ke yin hakan.
Yana da kyau a lura cewa, ’yan kasuwar mai a ƙarƙashin ƙungiyar Manyan Dillalan Mai ta Nijeriya (MOMAN), sun danganta matsalar ƙaruwar iskar gas da ake kira ‘Automotive Gas Oil’ (AGO) wacce aka fi sani da Diesel da Jet A1 (man fetur) wajen samun kuɗaɗen waje da kuma yaqin da ake yi tsakanin Rasha da Ukraine.
Sakataren zartarwa na MOMAN, Clement Isong, ya ce, yaqin da ake yi a Ukraine ya haifar da hauhawar farashin ɗanyen mai a duniya da duk wasu abubuwan da suka samo asalinsa, da suka haɗa da diesel da na jiragen sama.
Har ila yau, wasu masana sun ce, cigaba da shigo da man jiragen sama tare da gazawar kamfanonin jiragen sama wajen samun sauƙin musayar kuɗaɗen waje da harajin filayen jiragen sama da dai sauransu na da nasaba da tsadar kayan da ake samu a Nijeriya. Wasu dalilai sun haɗa da sarrafa kayan aiki kamar masu mai, masu ba da ruwa da tsarin tacewa.
A ra’ayinmu, ga ƙasa mai arzikin man fetur a Afirka kuma ta 7 a duniya, wannan abin kunya ne matuƙa ga ƙasarmu.
Bugu da ƙari, ƙila ba za a iya sanin dalilin da ya sa al’ummar ƙasar ke fitar da ɗanyen mai ba kuma suna samun main fetur mai darara. Me ya faru da sauran da aka samu daga ɗanyen mai kamar man jiragen sama da makamantansu?
Abin da ke faruwa ya haifar da cece-kuce kan halin da matatun man namu ke ciki da kuma buƙatar ɗaukar mataki a kansu.
Haqiqa, idan matatun man namu suna aiki, yaƙin da ke tsakanin Rasha da Ukraine ba zai zama uzuri ga rashin samun man jiragen sama a ƙasar ba.
Kamar yadda muka faɗa a baya a wannan shafi, ya kamata a ba da ƙarin lasisi don gudanar da ayyukan matatun mai a ƙasar. Kamar dai yadda muke da matatun mai, wasu ya kamata a kafa su don man jiragen sama don kula da amfanin gida.
Bisa la’akari da abubuwan da suka gabata, muna kira ga gwamnati da ta tabbatar da samun sauƙi cikin gaggawa musamman ga masu shigo da mai na jiragen sama wanda hakan na ɗaya daga cikin manyan dalilan da suka sa ake cikin matsala.