Daga SANI AHMMAD GIWA a Abuja
Hukuma Zaɓe Mai Zaman Kanta ta Ƙasa, INEC, za ta yi taka-tsan-tsan wajen aiwatar da dokoki, musamman Dokar Zaɓe ta 2022, ba tare da tsoro ko son rai ba, don tabbatar da sahihin zaɓe, gaskiya da adalci a 2023.
Shugaban hukumar ta INEC, Farfesa Mahmood Yakubu ne ya bayyana haka a ranar Laraba a Abuja, a wajen taron tunawa da Marigayi Darakta Janar na Cibiyar Zaɓe, TEI, Farfesa Abubakar Momoh, wanda ya rasu a ranar 29 ga Mayu, 2017.
Mista Yakubu ya samu wakilcin Farfesa Abdullahi Zuru, kwamishinan ƙasa kuma shugaban hukumar zaɓe ta ƙasa.
Yakubu ya tabbatar wa ‘yan Nijeriya cewa INEC ba ta da wata jam’iyya ko ɗan takara, amma za ta tabbatar da cewa an ƙidaya duk quri’u masu inganci kuma masu kaɗa ƙuri’a ne kawai za su tantance waɗanda suka yi nasara.
Shugaban ya ce yayin da babban zaɓen shekarar 2023 ke gabatowa, ya zama wajibi ga masu ruwa da tsaki musamman jam’iyyun siyasa su lura da manyan abubuwan da sabuwar dokar zaɓe ta 2022 ta ɓullo da ita.
Ya kuma shawarci shugabannin jam’iyyar da su lura da irin tasirin da waɗannan sauye-sauyen za su iya haifarwa a zaɓukan da ke tafe, inda ya ce abubuwan da suka biyo bayan zaɓen fidda gwani na jam’iyyar na baya-bayan nan sun tabbatar da haka.
“Waɗannan sauye-sauyen sun haɗa da wasu, yadda aka gudanar da zaven fidda gwani na jam’iyyun siyasa na farko, sauye-sauyen fasaha a tsarin zaɓe;
“Ikon Hukumar na sake duba hukuncin jami’in da ya dawo da kuma yin sama da faɗi a kan adadin waɗanda aka tantance.”
Mista Yakubu ya ce waɗancan sabbin tsare-tsare sun kasance ginshikin ka’idoji da ƙa’idojin gudanar da zaɓukan 2022 da aka yi bitar, da kuma sake duba kundin jami’an zaɓe, 2022.
Ya ce a halin yanzu an amince da amfani da na’urorin lantarki a tsarin tantance masu kaɗa ƙuri’a, da tattara sakamakon zaɓe da kuma gudanar da zaɓe gaba ɗaya.
Waɗannan a cewarsa sun haɗa da na’urar tantance masu kaɗa ƙuri’a ta Bimodal, BVAS, na’urar rijistar zaɓe ta INEC, IVED; Sakamako na INEC na Duba Portal, IREV, da sauran na’urorin fasaha.
“Don Allah a tabbatar da cewa waɗannan sabbin abubuwa an yi su ne don zurfafa harkokin zaɓe a ƙasarmu.
“Kyakkyawan aikin da suka yi a zaɓukan gwamnonin da aka kammala a jihohin Ekiti da Osun sheda ce da ke nuna kimar zavensu.
“Za mu yi iyakacin ƙoƙarinmu don ganin an ƙarfafa aikin nasu,” inji Mista Yakubu.
Ya bayyana dokar zaɓe a matsayin sinadaran gina jam’iyya, tabbatar da dokokin zaɓe da tabbatar da dimokuraɗiyya.
Ya bayyana ra’ayin cewa shugabannin jam’iyyar da mambobin jam’iyyar za su jajirce wajen ganin cewa babban zaɓen shekarar 2023 ba zai taka kara ya karya ba da gangan ga dokar zaɓe ta 2022.
Shugaban na INEC ya ce ya kamata a yi hakan da gaske ta hanyar bada damar gudanar da zaɓen yadda ya kamata ta yadda za a bunƙasa al’adun dimokuraɗiyya da kuma sakamakon zaɓe mai karɓuwa.
A nasa jawabin, babban daraktan hukumar ta TEI, Dr Sa’ad Idris, ya ce an gudanar da lacca da horaswar na bana ne domin tattaunawa da shuwagabannin jam’iyyar tare da tattauna abubuwan da suka taso daga sabuwar dokar da za a yi a babban zaɓen 2023.
Idris ya ce, taken taron ya dace, don horar da shugabannin jam’iyyun siyasa sassa daban-daban na sabuwar dokar zaɓe da kuma muhimman abubuwan da ke tattare da yawancin sassanta.
Ya ce rashin jin daɗi da yawaitar shari’o’i da dama da suka taso tun daga lokacin zaɓe har zuwa lokacin da aka gudanar da zaɓen, a lokuta da dama yana kawo ƙalubale ga harkokin zaɓe da kuma ci gaban siyasar ƙasar baki ɗaya.