*Falasɗinu ta yi maraba da taron AU
Daga SANI AHMAD GIWA a Abuja
Shugabannin ƙasashen Africa sun yi Allah wadai da hare-haren da Isra’ila ke ƙaddamarwa kan yankin Gaza da sunan kare kai, yayin da suka buƙaci ƙasar ta dakatar da varin wutar ba tare da vata lokaci ba.
Moussa Faki Mahamat, shugaban majalisar gudanarwar ƙungiyar ta AU ya ce wannan luguden wuta, babu abinda ke cikinsa illa cin zali da cin zarafi, kuma lokaci ya yi da duniya za ta mayar da Isra’ila cikin hayyacin ta.
Kalaman na Faki na zuwa ne bayan doguwar maƙala da Prime ministan Falasɗinu Mohammed Shtayyeh ya karanta a wajen taron.
Shugabannin sun sanar da goyon bayansu ga neman tsagaita wuta da ƙasashen duniya ke yi.
Wannan yaƙi na cikin mafiya tashin hankali da duniya ta gani a tarihi, don haka lokaci ya yi da ya kamata a dasa masa aya a cewar Moussa Faki Mahamat.
A nasa ɓangaren Azali Assoumani, shugaban ƙungiyar AU mai barin gado, ya yaba wa Africa ta Kudu kan ƙarar Isra’ila da ta shigar gaban kotun duniya, duk da cewa hakan bai yi wani tasiri ba, amma tabbas ya nuna yadda ƙasashen Africa ke adawa da wannan aiki.
Duk da cewa Isra’ila ta musanta aikata laifukan yaƙi da yunƙurin kisan ƙare dangi, amma babu makawa abinda take yi a Gaza ba shi da bambanci da abinda ake zargin ta da aikatawa a cewa ƙungiyar ta AU.
Wannan ya sake tabbatar da matsayar ƙasashen Africa game da aikin na Isra’ila bayan da suka sallami wakilinta daga taronsu na bara.
A cigaban da batun kuma, Jakadan Falasɗinu a Nijeriya, Abdallah M. Abu Shawesh ya nuna farin cikinsa da kuma yin jinjina ga Ƙungiyar Tarayya Afrika (AU) bisa taron da ta gudanar a Addis Ababa ranar 17 ga Fabrairu, 2024, da kuma kammala shi cikin nasara. Abu Shawesh ya ce a cikin daftarin sakamako na ƙarshe, qungiyar ta AU ta amince da ayyana halin da ake ciki a Falasɗinu da Gabas ta Tsakiya.
Abu Shawesh ya yi nuni da cewa lokaci na tafiya, kana mutuwa tana ko’ina, kuma naƙasa abu ne mai ban tausayi da zai kasance tare da mutane na ƙarshe a rayuwarsu, inda ya ce tashin hankali ya mamaye al’umma gabaɗaya, kuma mutane gaba ɗaya sun fidda zuciya kuma suna rayuwa ba tare da bege ba. Duk wannan, a cewarsa kuma duniya har yanzu tana roqon Ma’aikatar Isra’ila don jinƙai.
Ambasada Abdallah Abu Shawash ya ƙara da cewa Amurka ta yi watsi da ƙudurin kwamitin sulhu na neman tsagaita buɗe wuta cikin gaggawa a yaƙin da Isra’ila ke yi da al’ummar Falasɗinu, inda ya ƙara da cewa wannan shi ne karo na uku da Amurka ke ƙin amincewa da wannan ƙuduri. Amurka na dagewa kan aiwatar da dokar daji wacce ba za ta bar kowa ba.
Fadar shugaban Falasɗinu ta yi Allah wadai da matakin na Amurka, inda ta zarge ta da bai wa Isra’ila ƙarin haske don ci gaba da kisan ƙare dangi.
Fadar Shugaban na Falasɗinu ta kuma jaddada cewa wannan manufar ta sa Amurka ta zama abokiya a cikin laifukan kisan kiyashi, kawar da ƙabilanci, da laifukan yaki da sojojin mamaya na Isra’ila suka aikata kan Falasɗinawa a Zirin Gaza da yammacin gaɓar kogin Jordan ciki har da birnin Qudus.
A cikin sanarwar da aka fitar jiya Alhamis, ta ce kimanin yara 17,000 ne gaba ɗaya marayu da ba a gano danginsu ba.
Sanarwar ta ce adadin shahidai ya haura zuwa 29,410 da kuma 69,465 da suka samu raunuka tun farkon hare-haren wuce gona da iri kan Zirin Gaza a ranar 7 ga Oktoba.
“Dubban waɗanda abin ya shafa har yanzu suna ƙarƙashin baraguzan gine-gine da kuma kan tituna, yayin da sojojin mamaya suka hana motocin ɗaukar marasa lafiya da jami’an tsaron farar hula isarsu.
“A ci gaba da yaqin da take yi kan kayayyakin more rayuwa, mamayar Isra’ila ta lalata bututun ruwa mai tsawon mita 42,000, rijiyoyi 40, da tankunan ruwa 9 gabaɗaya, sannan kuma sun lalata tituna kusan murabba’in miliyon ɗaya a cewar ƙaramar hukumar Gaza,” inji sanarwar.
Fiye da Falasɗinawa 9000 da ake tsare da su a gidajen yarin Isra’ila ne ake fuskantar wasu matakan ramuwar gayya da azabtarwa da ba a taɓa gani ba tun ranar 7 ga Oktoba.
A ƙarƙashin taken “Shin lokaci ya yi da ya kamata ƙasashen duniya su yi taka-tsan-tsan don bankaɗo cibiyoyin tsare mutane a asirce da aka kafa bayan ranar 7 ga Oktoba?”
Qaddora Fares, shugabar hukumar kula da fursunoni da tsoffin fursunoni, ta aike da koke ga qasashen duniya, inda ta buƙace ta da su janye shirun da suke yi, tare da ɗaukar matakin gaggawa na bankaɗo gidajen yari da kuma wuraren da ake tsare da su.
A Yammacin Gaɓar Kogin Jordan da aka mamaye, an tsare fursunonin Falasɗinawa 7170 tun daga ranar 7 ga watan Oktoba zuwa yau, waɗanda suka haɗa da mata 215, yara 430, ‘yan jarida 52, da kuma fursunonin gudanarwa 3574. Babu sahihin adadin mutanen da ake tsare da su a Gaza, kuma babu cikakken bayani game da su.
“Muna kira ga ICRC da ta ci gaba da ayyukanta bisa ga dokokin ƙasa da ƙasa tare da ziyartar gidajen yarin Isra’ila da wuraren da ake tsare da su don tabbatar da halin rashin mutuntaka da mugun halin da fursunonin ke ciki.
“Hukumar ta IOF ta sanya kofofin ƙarfe a kan dukkan ƙauyukan da ke Kudu da Nablus.
Sakamakon haka, yawancin ƙauyuka, cibiyoyin jama’a, da duk kantuna a Yammacin Kogin Jordan suna da inganci.
“A cikin OWB a yau, akwai shingayen binciken sojoji sama da 700, kofofi, da shingaye da datti wanda, a tsakanin sauran batutuwa, sun haifar da raguwar ayyukan tattalin arziki da kuɗaɗen shiga.
“A wani mataki na ɓatanci, har yanzu Isra’ila na ci gaba da riqe asusun bai wa Falasɗinawa wata huɗu a jere, lamarin da ya sa gwamnatin Falasɗinu ta gaza biyan albashi da sauran kuɗaɗen da ake buƙata domin tabbatar da rayuwar al’ummar Falasɗinu ta yau da kullum.
“A kan hanyarta ta zuwa rarrabuwar kawuna a shirye-shiryen raba sararin samaniya, majalisar ministocin Isra’ila ta fara tattaunawa kan amincewa da takunkumin hana Falasɗinawa shiga masallacin Al Aqsa a cikin watan Ramadan mai alfarma.
Wannan wani yunkuri ne na tayar da yakin addini wanda idan ya ɓarke zai haifar da sakamako a duniya,” inji sanarwar.
A jawabin da ya gabatar gaban taron AU a Addis Ababa a ranar Asabar 17 ga watan Fabrairu, firaministan Falasɗinawa Mohammad Shtayyeh ya ce, “Bari muryarku ta qara ƙarfi don dakatar da wuce gona da iri da Isra’ila ta yi wa mulkin mallaka.
Ƙungiyar Tarayyar Afirka (AU) ta yi gaskiya a lokacin da ta hana Isra’ila zama kasa mai sa ido a cikin ƙungiyar, kuma ta hana kutsawa cikin wakilanta cikin wannan dandalin a bara. Isra’ila ƙasa ce mai nuna wariyar launin fata, kuma tana nuna wariyar launin fata a doka da a aikace.
Isra’ila na kashewa ne saboda ramuwar gayya bayan kwanaki 134 na mugunyar ta’addancin da ta yi, kuma tana son ci gaba da aiki har tsawon lokacin da za ta yi wa Netanyahu muƙamin firaminista, kuma bai kamata a kyale hakan ba.”